Prawnik radzi – 11.06.2019 r.

Uczestnicy postępowania restrukturyzacyjnego

Proszę o wyjaśnienie kto jest uczestnikiem postępowania restrukturyzacyjnego.

Odpowiedź na to znajduje się zwłaszcza w art. 65 Prawa Restrukturyzacyjnego. Zgodnie z nim uczestnikami postępowania restrukturyzacyjnego są:

  • dłużnik;
  • wierzyciel osobisty dłużnika, któremu przysługuje wierzytelność bezsporna;
  • wierzyciel osobisty dłużnika, któremu przysługuje wierzytelność sporna i który uprawdopodobnił swoją wierzytelność oraz został dopuszczony do udziału w sprawie przez sędziego komisarza.

Przez wierzyciela należy rozumieć osobę uprawnioną do żądania od dłużnika swojego świadczenia. Z kolei przez świadczenie należy rozumieć również (a więc m.in.) świadczenie składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych danin publicznych.

Wierzyciel osobisty, któremu przysługuje wierzytelność bezsporna, to w rozumieniu tej ustawy taki wierzyciel osobisty, który został wskazany przez dłużnika w spisie wierzycieli załączonym do wniosku restrukturyzacyjnego lub którego wierzytelność została stwierdzona tytułem egzekucyjnym lub który został umieszczony w spisie wierzytelności. Wierzytelność sporna to wierzytelność, co do której istnieje spór (tzn. nie ma jeszcze wyroku czy decyzji). Jest to pojęcie szersze niż wierzytelność dochodzona na drodze sądowej, albowiem spór nie musi jeszcze być rozpatrywany przed sądem. Jest to wierzytelność inna niż bezsporna, która została skonkretyzowana co do zakresu świadczenia dłużnika i podstawy faktycznej, w szczególności wierzytelność, co do której dłużnik został wezwany do spełnienia świadczenia, zawezwano dłużnika do próby ugodowej, wytoczono powództwo przeciwko dłużnikowi albo podniesiono zarzut potrącenia w sprawie wszczętej przez dłużnika, albo co do której toczy się postępowanie przed sądem polubownym oraz wierzytelność, o której mowa w art. 90 ust. 2 Pr. Restr. (tj. co do której dłużnik złożył zastrzeżenia). Wierzytelność sporną umieszcza się w spisie przeznaczonym dla takich wierzytelności.

Jeśli chodzi o dopuszczenie do udziału w sprawie wierzyciela, który uprawdopodobnił swoją sporną wierzytelność, to może to nastąpić na wniosek wierzyciela albo z urzędu. W przypadku dopuszczenia wierzyciela do udziału w sprawie na jego wniosek dopuszczenie wywołuje skutek od dnia złożenia wniosku.

Wierzyciel nieumieszczony w spisie wierzytelności traci uprawnienia uczestnika postępowania z dniem uprawomocnienia się postanowienia o oddaleniu jego sprzeciwu lub bezskutecznego upływu terminu do jego złożenia albo uprawomocnienia się postanowienia uwzględniającego sprzeciw co do umieszczenia jego wierzytelności.

Upadłość małżonka

Mój mąż prowadził firmę i narobił długów. Czy po ogłoszeniu upadłości mojego męża istnieje pomiędzy nami wspólność majątkowa i co dzieje się z majątkiem wspólnym?

Odpowiedzi na te kwestie proszę szukać w szczególności w przepisach art. 124 – 126 Prawa upadłościowego. Ogólnie rzecz ujmując ogłoszenie upadłości ma istotny wpływ na stosunki majątkowe małżeńskie upadłego.

Z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa, o której mowa w art. 53 § 1 KRiO. Jeśli małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny.

Małżonek upadłego może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność sędziemu-komisarzowi.

Domniemywa się, że majątek wspólny powstały w okresie prowadzenia przedsiębiorstwa przez upadłego został nabyty ze środków pochodzących z dochodu tego przedsiębiorstwa.

Do masy upadłości nie wchodzą przedmioty służące wyłącznie małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej, choćby były objęte majątkową wspólnością małżeńską, z wyjątkiem przedmiotów majątkowych nabytych do majątku wspólnego w ciągu 2 lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

W praktyce zdarza się, że przed ogłoszeniem upadłości ludzie rozwodzą się lub zawierają umowy o rozdzielności majątkowej. Ustawodawca wprowadził jednak przepisy, które odnoszą się do takich właśnie sytuacji. Okazuje się bowiem, iż ustanowienie rozdzielności majątkowej na podstawie orzeczenia sądu w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest bezskuteczna w stosunku do masy upadłości, chyba że pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej został złożony co najmniej na 2 lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Dodajmy przy tym, że po ogłoszeniu upadłości nie można ustanowić rozdzielności majątkowej z datą wcześniejszą niż data ogłoszenia upadłości.

Ustanowienie rozdzielności majątkowej umową majątkową jest skuteczne w stosunku do masy upadłości tylko wtedy, gdy umowa zawarta została co najmniej przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Szybkość postępowania sądowego

 Czy sądowi jest obojętne, że postępowanie sądowe przeciągane jest przez mojego przeciwnika niemal w nieskończoność?

Zgodnie z zasadą szybkości wyrażoną w art. 6 KPC Sąd powinien przeciwdziałać przewlekaniu postępowania i dążyć do tego, aby rozstrzygnięcie nastąpiło na pierwszym posiedzeniu, jeśli jest to możliwe bez szkody dla wyjaśnienia sprawy. Strony i uczestnicy postępowania obowiązani są przytaczać wszystkie okoliczności faktyczne i dowody bez zwłoki, aby postępowanie mogło być przeprowadzone sprawnie i szybko.

Prawnik radzi – 04.06.2019 r.

Postępowania restrukturyzacyjne

Czy w toku postępowania restrukturyzacyjnego (a zwłaszcza sanacyjnego) wierzyciel może wszczynać przeciwko dłużnikowi postępowania cywilne (np. o zapłatę)?

Tak, ale są różne zasady (konsekwencje) w zależności od tego, czy ich przedmiotem jest wierzytelność podlegająca czy niepodlegająca umieszczeniu w spisie wierzytelności.

Jeśli nie podlega umieszczeniu w takim spisie to przepisy nie ograniczają dopuszczalności wszczynania  takich postępowań. Zatem po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego wierzyciel nie ma w tym zakresie ograniczeń (przeszkód).  Jeśli takie postępowanie dotyczy masy układowej lub sanacyjnej, to może się ono toczyć wyłącznie z udziałem zarządcy (zob. art.311 ust.1 Pr. Restr.). Dochodzone świadczenie zasądzane jest jednak od dłużnika, a nie od zarządcy.

W odniesieniu jednak do wierzytelności podlegających umieszczeniu w spisie wierzytelności koszty postępowania obciążą wszczynającego postępowanie wierzyciela, jeśli nie było przeszkód do umieszczenia wierzytelności w całości w spisie wierzytelności (art.310 Pr.Restr.). Jeśli postępowanie dotyczy masy sanacyjnej to i w tym przypadku może być wszczęte i prowadzone wyłącznie przez zarządcę lub przeciwko niemu. Wyjątkiem są postępowania o należne od dłużnika alimenty oraz odszkodowania i renty z tytułu odpowiedzialności za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci oraz z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę, które toczą się dalej z udziałem dłużnika (art.311 ust.2 Pr.Restr.).

 

Godziny nadliczbowe

Czy w razie konieczności usunięcia awarii szef może kazać mi zostać po godzinach w pracy?

Tak, dotyczy tego art.151 Kodeksu pracy.

Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych.

Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie:

  • konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
  • szczególnych potrzeb pracodawcy (z wyjątkiem pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia).

Pamiętajmy jednak o tym, że nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych czas odpracowania zwolnienia od pracy, udzielonego pracownikowi, na jego pisemny wniosek, w celu załatwienia spraw osobistych. Odpracowanie zwolnienia od pracy nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku (o którym mowa w art.132 i 133 K.p.).

Granice swobody umów

Skoro jest zasada swobody umów to czy w umowie można napisać wszystko to co chcą osoby ją zawierające?

Nie, istnieją w tym względzie ograniczenia. W myśl art.3531 Kodeksu cywilnego strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Na przykład nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności (art.83 § 1 K.c.).

Pożyczka

Kiedy mam zwrócić pożyczkę jeśli nie określiliśmy terminu zwrotu?

Jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony, dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę (art.723 K.c.).

Prawnik radzi – 28.05.2019 r.

Posiedzenia sądowe w postępowaniu restrukturyzacyjnym

Czy w postępowaniu restrukturyzacyjnym posiedzenia sądu są jawne?

W postępowaniu restrukturyzacyjnym sąd oraz sędzia-komisarz orzekają na posiedzeniu niejawnym, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej (art. 194 Pr. restr.).

Rozprawę wyznacza się obligatoryjnie w celu rozpoznania układu oraz fakultatywnie w celu rozpoznania sprzeciwu i rozpoznania wniosku o otwarcie postepowania układowego lub sanacyjnego.  Pamiętajmy jednak, że zgodnie z art. 148 § 2 k.p.c. sąd może skierować sprawę na posiedzenie jawne i wyznaczyć rozprawę także wówczas, gdy sprawa podlega rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym (a więc w każdym przypadku).

Posiedzenie wyznaczone w celu przeprowadzenia zgromadzenia wierzycieli ma charakter posiedzenia jawnego. Sędzia-komisarz przewodniczy temu zgromadzeniu.

Z kolei zwołane przez sędziego-komisarza posiedzenie rady wierzycieli ma charakter posiedzenia niejawnego, co oznacza, że wstęp na to posiedzenia mają tylko osoby zawiadomione i wezwane.

Naprawienie szkody

Jak naprawia się szkodę. Płaci się czy trzeba coś co się uszkodziło naprawić?

To zależy. Zgodnie bowiem z art. 363 § 1 k.c. naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

Ugoda

Na czym polega ugoda. Czy to jest to samo co „dogadanie się”?

Ugoda może być zawarta w sądzie, jak i poza sądem.

Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać (art. 917 k.c.).

Podobnie jak i przy typowych umowach (np. sprzedaży, pożyczki, najmu, zlecenia) może dojść do tego, że ugodę zawarto pod wpływem błędu.

W tym przypadku, stosownie do treści art. 918 § 1 k.c., uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy błąd dotyczy stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy, a spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy.

Z praktycznego punktu widzenia ważną jest zasada, że nie można uchylić się od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, chyba że została zawarta w złej wierze (art. 918 § 2 k.c.).

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej

Czy sąd ogłaszając upadłość konsumencką wzywa wierzycieli do zgłaszania wierzytelności?

Tak. Zgodnie z art. 4915 Prawa upadłościowego, uwzględniając wniosek o ogłoszenie upadłości, sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, w którym m.in. wzywa wierzycieli upadłego do zgłaszania wierzytelności w terminie trzydziestu dni od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości.

Prawnik radzi – 21.05.2019 r.

Cel postępowania upadłościowego

Jakim celom ma służyć przeprowadzenie postępowania upadłościowego?

Zgodnie z art.2 Prawa upadłościowego, postępowanie uregulowane tą ustawą należy prowadzić tak, aby roszczenia wierzycieli mogły zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu, a jeśli racjonalne względy na to pozwolą – dotychczasowe przedsiębiorstwo dłużnika zostało zachowane.

Stosunkowo nową zasadą jest to, że w odniesieniu do osób fizycznych, o których mowa w art.5, należy prowadzić je również tak, aby rzetelny dłużnik uzyskał możliwość oddłużenia. Unikać należy zatem zdarzeń (faktów) mogących tę rzetelność zakwestionować (np. w razie przegranych spraw z tzw. skargi pauliańskiej, na podstawie art.527 Kodeksu cywilnego lub orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej oraz pełnienia określonej funkcji na podstawie art.373 Pr.up.).

Jeśli chodzi o konsumentów (tj. osoby fizyczne nie prowadzące działalności gospodarczej) to postępowania należy prowadzić tak, aby umożliwić umorzenie zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym, a jeśli jest to możliwe – zaspokoić roszczenia wierzycieli w jak najwyższym stopniu. Wyraźnie więc tu widać funkcję oddłużeniową obowiązujących przepisów.

Postępowanie sanacyjne a egzekucja komornicza

Czy Prawo restrukturyzacyjne sprzyja dłużnikowi, który chce zablokować egzekucję komorniczą poprzez prowadzenie wobec niego postępowania sanacyjnego?

W tym zakresie postępowanie sanacyjne stanowi ochronę dla dłużnika przed komornikiem.

Zgodnie bowiem z art.312 Prawa restrukturyzacyjnego postępowanie egzekucyjne skierowane do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy sanacyjnej wszczęte przed dniem otwarcia postępowania sanacyjnego ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem otwarcia postępowania. Na wniosek dłużnika lub zarządcy sędzia-komisarz postanowieniem stwierdza zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Postanowienie doręcza się również organowi egzekucyjnemu.

Sędzia-komisarz na wniosek dłużnika lub zarządcy może uchylić zajęcie dokonane przed dniem otwarcia postępowania sanacyjnego w postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym skierowanym do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy sanacyjnej, jeżeli jest to konieczne dla dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa.

Sumy uzyskane w zawieszonym postępowaniu egzekucyjnym, a jeszcze nie wydane, przelewa się do masy sanacyjnej niezwłocznie po wydaniu postanowienia o otwarciu postępowania sanacyjnego.

W myśl art.312 ust.4 Pr. Restr., skierowanie egzekucji do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy sanacyjnej oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia lub zarządzenia zabezpieczenia roszczenia na tym majątku jest niedopuszczalne po dniu otwarcia postępowania sanacyjnego.

Opisywane dotychczas zasady nie odnoszą się do egzekucji świadczeń alimentacyjnych oraz rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci oraz z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę.

 Szkody wyrządzone przez psa

Czy właściciel psa odpowiada za wyrządzone przez niego szkody?

W myśl art.431 § 1 Kodeksu cywilnego, kto zwierzę chowa albo się nim posługuje, obowiązany jest do naprawienia wyrządzonej przez nie szkody niezależnie od tego, czy było pod jego nadzorem, czy też zabłąkało się lub uciekło, chyba że ani on, ani osoba, za którą ponosi odpowiedzialność, nie ponoszą winy.

Jednakże chociażby osoba, która zwierzę chowa lub się nim posługuje, nie była odpowiedzialna według wskazanej zasady to poszkodowany może od niej żądać całkowitego lub częściowego naprawienia szkody, jeżeli z okoliczności, a zwłaszcza z porównania stanu majątkowego poszkodowanego i tej osoby, wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.

Rozporządzenie udziałem w spółce z o.o.

Czy można rozporządzić udziałem w spółce z o.o. przed jej wpisaniem do Krajowego Rejestru Sądowego?

W myśl art. 16 Kodeksu spółek handlowych rozporządzenie udziałem albo akcją dokonane przed wpisem spółki kapitałowej do rejestru albo przed zarejestrowaniem podwyższenia kapitału zakładowego jest nieważne.

Prawnik radzi – 14.05.2019 r.

Kara umowna niezależna od szkody

Zastrzegłem z moim kontrahentem w umowie karę umowną na wypadek nieodebrania przez niego towaru. Kontrahent nie odebrał towaru w oznaczonym miejscu i czasie. Wezwałem go do zapłaty kary umownej. Kontrahent nie chce jej zapłacić twierdząc, że nie poniosłem szkody. Czy ma rację?

W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły (art. 484 § 1 kodeksu cywilnego.)

Nierzetelny kontrahent zatem  nie ma racji. Kara umowna jest dobrowolnym zastrzeżeniem umownym, w którym strony ustalają, iż za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania niepieniężnego będzie można żądać zapłaty określonej sumy pieniężnej. Stanowi formę zryczałtowanego odszkodowania. Jednym z zadań  kary umownej jest wzbudzenie u kontrahenta presji należytego wykonania zobowiązania, w obawie przed możliwością naliczenia kary umownej. Kwestia występowania szkody po stronie wierzyciela zasadniczo nie ma natomiast znaczenia dla słuszności naliczenia kary umownej.

Jeżeli wierzyciel nie poniósł szkody lub poniósł ją w niewielkim zakresie to może to być brane pod uwagę w aspekcie miarkowania kary umownej. Miarkowanie kary umownej należy do sądu i może wystąpić np. w sytuacji gdy wierzyciel poniósł szkodę niewielkich rozmiarów a wysokość kary umownej jest rażąco wygórowana. Należy więc zachować rozsądek przy określaniu wysokości kary umownej.

Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop

Moja umowa o pracę została rozwiązana. Nie zdążyłam wykorzystać urlopu wypoczynkowego. Czy należy mi się ekwiwalent za niewykorzystany urlop?

Tak, bowiem zgodnie z art. 171 § 1 kodeksu pracy w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny. Prawo do ekwiwalentu pieniężnego jest odstępstwem od prawa pracownika do wykorzystania urlopu w naturze. Rozwiązanie stosunku pracy i niewykorzystanie z tego powodu urlopu wypoczynkowego powoduje, że pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny odpowiadający urlopowi w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w danym roku. Ekwiwalent pieniężny objęty jest ochroną w takich samych granicach jak wynagrodzenie za pracę. Pracownik nabywa prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wraz z datą rozwiązania stosunku pracy.

Czy bank może zostawiać korespondencje w przęsłach ogrodzenia?

Kurier nagminnie zostawia mi korespondencję (zawierającą dane o stanie mojego rachunku i rozliczeniach) z banku wpychając ją w przęsła ogrodzenia. Osoby obce mogą z nią się zapoznać. Czy takie postępowanie jest zgodne z prawem?           

Korespondencja taka zawiera informacje wrażliwe, objęte tajemnicą bankową. Przestrzeganie tajemnicy bankowej nie jest przywilejem, lecz obowiązkiem banku do zachowania dyskrecji w odniesieniu do określonych informacji. Postrzegana jest ona przez pryzmat prawa do prywatności, a więc prawa do respektowania przestrzeni prywatnej. Tajemnica bankowa jest elementem wartości konstytucyjnej jaką jest prawo do prywatności. Zgodnie z art. 47 Konstytucji każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym. Prawo do prywatności to prawo każdego człowieka do wyłącznego dysponowania danymi na swój temat. Zasadę prawa do poszanowania życia prywatnego statuuje również art. 8 § 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności stanowiąc, że każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji. W art. 17 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych postanowiono, iż nikt nie może być narażony na samowolną lub bezprawną ingerencję w jego życie prywatne, rodzinne, dom czy korespondencję ani też na bezprawne zamachy na jego cześć i dobre imię. Każdy ma prawo do ochrony przed tego rodzaju ingerencjami i zamachami.

Prawo bankowe w art. 104 § 1 stanowi, iż bank, osoby w nim zatrudnione oraz osoby, za których pośrednictwem bank wykonuje czynności bankowe, są obowiązane zachować tajemnicę bankową, która obejmuje wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej, uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania i realizacji umowy, na podstawie której bank tę czynność wykonuje. Powinnością banku jest więc strzeżenie chronionych informacji przed niezgodnym z prawem ujawnieniem na każdym etapie. Nawiązanie przez klienta stosunku z bankiem, w tym zawarcie umowy rachunku bankowego świadczy o wysokim stopniu zaufania klienta do banku. Bank jako instytucja zaufania publicznego zobowiązany jest więc do starannego działania wobec swoich klientów, którzy powierzają mu swoje pieniądze i tajemnice, a za naruszenie tego obowiązku ponosi odpowiedzialność.

Prawnik radzi – 07.05.2019 r.

Prawo wspólnika do kontrolowania spółki z o.o.

Czy wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może kontrolować spółkę i przeglądać jej dokumenty?

W art. 212-226 Kodeksu spółek handlowych mowa jest o nadzorze nad spółką z o.o.

Stosownie do art.212 § 1 K.s.h. prawo kontroli służy każdemu wspólnikowi. W tym celu wspólnik lub wspólnik z upoważnioną przez siebie osobą może w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans dla swego użytku lub żądać wyjaśnień od zarządu.

Zarząd może jednak odmówić wspólnikowi wyjaśnień oraz udostępnienia do wglądu ksiąg i dokumentów spółki, jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że wspólnik wykorzysta je w celach sprzecznych z interesem spółki i przez to wyrządzi spółce znaczną szkodę. W takim przypadku wspólnik może żądać rozstrzygnięcia sprawy uchwałą wspólników, która powinna być powzięta w terminie miesiąca od dnia zgłoszenia żądania.

Wspólnik, któremu odmówiono wyjaśnień lub wglądu do dokumentów bądź ksiąg spółki, może złożyć wniosek do sądu rejestrowego o zobowiązanie zarządu do udzielenia wyjaśnień lub udostępnienia do wglądu dokumentów bądź ksiąg spółki. Taki wniosek do sądu należy złożyć w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o uchwale lub od upływu wskazanego miesięcznego terminu, w przypadku niepowzięcia uchwały wspólników w tym terminie.

Pamiętajmy jednak, że umowa spółki z o.o. może ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną albo oba te organy.

Niekiedy ich ustanowienie jest obligatoryjne albowiem w spółkach, w których kapitał zakładowy przewyższa kwotę 500.000,00 zł, a wspólników jest więcej niż dwudziestu pięciu, powinna być ustanowiona rada nadzorcza lub komisja rewizyjna.

Z punktu widzenia prawa wspólnika do indywidualnej kontroli spółki istotne jest zwłaszcza to, że w przypadku ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej umowa spółki może wyłączyć albo ograniczyć prawo do tej indywidualnej kontroli.

Tak czy inaczej wspólnik bezpośrednio lub pośrednio (poprzez radę nadzorczą) może kontrolować dokumentację spółki. Tyle teoria, a praktyka… Bywa różnie.

Oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości z powodu braku środków na pokrycie kosztów postępowania

Jestem przedsiębiorcą wpisanym do CEIDG. Skoro nie mam pieniędzy w kasie i na rachunku bankowym na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego to czy sąd ogłosi upadłość mojej firmy?

Jest to mało prawdopodobne albowiem zgodnie z art. 13 ust. 1 sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów. Wynika z tego, że sąd jest w takiej sytuacji zobowiązany do oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Co więcej, sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości w razie stwierdzenia, że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania. Oznacza to, iż jakkolwiek majątek istnieje to i tak ze względu na jego wartość oraz wysokość obciążeń i przewidywanych kosztów postępowania upadłościowego sąd może nie zdecydować się na ogłoszenie upadłości.

Oddalając wniosek o ogłoszenie upadłości, sąd ustala, czy materiał zgromadzony w sprawie daje podstawę do rozwiązania podmiotu wpisanego do Krajowego Rejestru Sądowego bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego.

Jeżeli zostanie uprawdopodobnione, iż obciążenia majątku dłużnika są bezskuteczne według przepisów ustawy albo gdy dokonane zostały w celu pokrzywdzenia wierzycieli, jak również jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że dłużnik dokonał innych czynności prawnych bezskutecznych według przepisów ustawy, którymi wyzbył się majątku wystarczającego na zaspokojenie kosztów postępowania, a okoliczności sprawy wskazują, że zastosowanie przepisów o bezskuteczności i zaskarżaniu czynności upadłego doprowadzi do uzyskania majątku o wartości przekraczającej przewidywaną wysokość kosztów, wówczas wspomnianych reguł związanych z oddaleniem wniosku nie stosuje się.

Powyższa regulacja ma zastosowanie do upadłości przedsiębiorców, a nie konsumentów albowiem stosownie do art. 4912 Prawa upadłościowego omawianych zasad nie stosuje się do postępowania wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. W przypadku konsumentów art. 4917 ust. 1 przewiduje pokrywanie kosztów postępowania tymczasowo przez Skarb Państwa. W uproszczeniu można powiedzieć, iż w przypadku konsumentów nie mających choćby złotówki brak przeszkód do ogłoszenia upadłości ze względu na tzw. ubóstwo masy. Państwo jest w tym przypadku „łaskawsze”.

Należyta staranność

Jeśli ktoś jest moim dłużnikiem i ma coś wykonać dla mnie to jak bardzo starannie musi to zrobić?

Kodeks cywilny w art. 355 wskazuje, że dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność). Oznacza to, że jeśli próg staranności nie został przez strony umowy zmodyfikowany to odnosimy się do pewnej przeciętnej jaka w danej sytuacji powinna mieć zastosowanie. Jednak w sytuacji, gdy dotyczy to profesjonalisty odnosimy do niego miarę zawodowej staranności o ile związane jest to z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Zawodowiec, profesjonalista zobowiązany jest starać się bardziej niż podmiot nieprowadzący tego typu działalności (dotyczy to np. napraw samochodu lub robot wykończeniowych w budynku).

Prawnik radzi – 23.04.2019 r.

Prowadzenie spraw spółki z o.o.

Czy prezes zarządu i wiceprezesi oraz zwykły członek zarządu muszą zajmować się sprawami spółki z o.o.?

Tak, każdy członek zarządu (niezależnie od tego, czy jest prezesem, wiceprezesem czy zwykłym członkiem) ma nie tylko prawo ale i obowiązek prowadzenia spraw spółki.

Każdy członek zarządu może prowadzić bez uprzedniej uchwały zarządu sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed załatwieniem takiej sprawy (tj. nieprzekraczającej zakresu zwykłych czynności), choćby jeden z pozostałych członków zarządu sprzeciwi się jej przeprowadzeniu lub jeżeli sprawa przekracza zakres zwykłych czynności spółki, wymagana jest uprzednia uchwała zarządu.

Uchwały zarządu mogą być powzięte, jeżeli wszyscy członkowie zostali prawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu zarządu. Uchwały zarządu zapadają bezwzględną większością głosów.

Umowa spółki może przewidywać, że w przypadku równości głosów decyduje głos prezesa zarządu, jak również przyznawać mu określone uprawnienia w zakresie kierowania pracami zarządu.

Sprawy te uregulowane są w art. 208 k.s.h.

Obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości

Od wielu lat prowadzę firmę i od około dwóch lat temu popadłem w poważne problemy finansowe, w efekcie których jestem bankrutem. Czy powinienem złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości firmy?

Zgodnie z art. 21 ust. 1 Prawa upadłościowego dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości.

Jeżeli dłużnikiem jest osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, obowiązek, o którym mowa w ust. 1, spoczywa na każdym, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami (art. 21 ust. 2 Pr. up.).

Osoby, o których była mowa ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku we wskazanym terminie, chyba że nie ponoszą winy. Osoby te mogą uwolnić się od odpowiedzialności, w szczególności jeżeli wykażą, że we wskazanym terminie otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu.

Dodajmy, że w przypadku dochodzenia odszkodowania przez wierzyciela od niewypłacalnego dłużnika domniemywa się, że szkoda wyrządzona wskutek niezłożenia wniosku upadłościowego obejmuje wysokość niezaspokojonej wierzytelności tego wierzyciela wobec dłużnika.

Głosy oddane podczas głosowania wspólników

Czy Kodeks spółek handlowych określa jak traktować podczas zgromadzenia wspólników głosy „wstrzymujące się”? Czy taktować je tak jakby były nieoddane?

Kodeks spółek handlowych w art. 4 § 1 pkt 9) wskazuje, że użyte w tej ustawie określenie „głosy” oznacza głosy „za”, „przeciw” lub „wstrzymujące się” oddane podczas głosowania w sposób zgodny z ustawą, umową albo statutem spółki. Powoduje to, iż głosy „wstrzymujące się” traktowane są jako głosy oddane, czyli biorące udział w głosowaniu. Efekt powyższego jest taki, że skoro do ogólnej puli głosów oddanych zaliczono głosy wstrzymujące się to w rzeczywistości podwyższono próg większościowy niezbędny dla podjęcia uchwały. Głosy „za” będą bowiem musiały przeważyć liczbę głosów „przeciw” i „wstrzymujących się”.

Odwołanie wykonanej darowizny

Podarowałam synowi prawie cały swój majątek. Jestem starszą schorowaną osobą, wdową samotnie zajmującą jeden pokoik w domu, który podarowałam synowi. Syn zaczął nadużywać alkoholu, nie interesuje się mną, ubliża mi, utrudnia mi złośliwie zwykłe funkcjonowanie, a jego koledzy podczas libacji żartują sobie ze mnie. Czy mogę odwołać darowiznę?

Zgodnie z art. 898 § 1 Kodeksu cywilnego, darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. W myśl art. 900 Kodeksu cywilnego odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie.

Darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia darczyńca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.

Darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego (art. 899 § 3 k.c.).

Z powyższego wynika, że ma Pani rok na złożenie synowi oświadczenia na piśmie o odwołaniu darowizny.

Prawnik radzi – 16.04.2019 r.

Restrukturyzacja

Słyszałem o prawie restrukturyzacyjnym i że są w nim różne postępowania pozwalające na porozumienie się z wierzycielami. Czy są one dla każdego przedsiębiorcy?

Przepisy te obowiązują zasadniczo od 2016 r., czyli są stosunkowo nowe. Restrukturyzacje przeprowadza się w następujących czterech postępowaniach restrukturyzacyjnych: 1) postępowaniu o zatwierdzenie układu (PZU); 2) przyspieszonym postępowaniu układowym (PPU); 3) postępowaniu układowym (PU); 4) postępowaniu sanacyjnym (PS).

Celem postępowania restrukturyzacyjnego jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postepowania sanacyjnego – również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych, przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli.

Postępowania te różnią się pomiędzy sobą, np. jeśli chodzi o dalsze sprawowanie zarządu nad biznesem przez dłużnika lub co do ochrony przed egzekucjami komorniczymi. Prawo określa w jakiej sytuacji i dla kogo można je przeprowadzić. Przykładowo PPU umożliwia dłużnikowi zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności w uproszczonym trybie i może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15 % sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.

 

 

Odpowiedzialność materialna pracownika

Uszkodziłem w pracy samochód służbowy. Czy będę musiał to pokryć, a jeśli tak to w jakiej kwocie?

Kwestie odpowiedzialności materialnej pracowników reguluje Kodeks pracy (art.114-127). Pytanie jest zbyt ogólne aby precyzyjnie na nie odpowiedzieć. Uzależnione jest to bowiem m.in. od winy, przyczynienia się do tego pracodawcy i następstw.

Pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną według przepisów Kodeksu pracy.

Kodeks ten stanowi, że pracownik odpowiada za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda (art.115 K.p.). To pracodawca zobowiązany jest wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody.

Co bardzo istotne, pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia. Pracownik nie ponosi ryzyka związanego z działalności pracodawcy, a w szczególności nie odpowiada za szkodę wynikłą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka (art.117 K.p.).

Odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody (art.119 K.p.). Ograniczenie to dotyczy jednak tylko winy nieumyślnej pracownika. W przypadku bowiem, jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, wówczas jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości (art.122 K.p.).

Stosownie do art.124 § 1 K.p., pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się: 1) pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności, 2) narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu. Pracownik odpowiada w pełnej wysokości również za szkodę w mieniu innym niż wymienione w § 1, powierzonym mu z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się (art.124 § 2 K.p.). Należy pamiętać, iż od odpowiedzialności określonej w art.124 § 1 i 2 pracownik może się uwolnić, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia.

 

Odpowiedzialność członków zarządu wobec spółki z o.o.

Czy prezes zarządu, który wyrządza szkody spółce ponosi wobec niej odpowiedzialność finansową?

Tak. Członek zarządu (w tym prezes), jak również członek rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator odpowiadają wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba że osoba taka nie ponosi winy. Traktowani są w swej działalności jako profesjonaliści (choćby nawet nimi nie byli). Osoby takie zobowiązane są przez prawo przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swej działalności, o czym stanowi art. 293 ksh.

Prawnik radzi – 09.04.2019 r.

Faktury i pokwitowanie

Mój pracownik odbiera od kontrahentów faktury (np. za zakupione do naszych aut paliwo oraz materiały biurowe) i niekiedy je podpisuje. Czy oznacza to, że zawiera umowy albo wystawia pokwitowania ?

Faktury same przeze się nie są źródłem stosunku zobowiązaniowego; jednak stanowią dokument prywatny w rozumieniu art.245 k.p.c., a więc dowód na podstawie którego sąd orzekający w ramach swobodnej oceny dowodów władny jest czynić istotne dla sprawy ustalenia faktyczne. Jeżeli zaś faktura zawiera adnotację drugiej strony potwierdzającą spełnienie świadczenia wystawcy, bądź dołączony zostanie dowód potwierdzający taką okoliczność, to stanowi wówczas pokwitowanie w rozumieniu art.462 k.c., będące źródłem wynikającego z jego treści domniemania, że świadczenie zostało spełnione. Pokwitowanie nie jest wprawdzie dowodem rzeczywistego stanu rzeczy, jednak procesowy ciężar podważenia wynikającego z niego domniemania spoczywa na dłużniku, zgodnie z ogólną regułą dowodową art.6 k.c. (tak stwierdził Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 13.12.2017 r., I ACa 525/17).

Kolejne wnioski dowodowe

Prowadzę sprawę i chcę zgłaszać kolejne wnioski dowodowe bo dotychczas zgłaszani przeze mnie świadkowie nie mówili tak jak bym oczekiwał. Chcę przesłuchać jeszcze wielu świadków aż ktoś wreszcie potwierdzi to co ja mówię. Czy sąd musi ich wszystkich przesłuchać?

Sąd nie jest obowiązany do uwzględniania kolejnych wniosków dowodowych tak długo, aż strona udowodni korzystną dla siebie tezę i pomija je od momentu dostatecznego wyjaśnienia spornych okoliczności sprawy (tak uznał Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 02.02.2018 r., I ACa 731/17).

Wyjście z pracy na zakupy

Rano wychodzę na chwilkę z pracy po zakupy na śniadanie do pobliskiego sklepu. Zajmuje mi to chwilę ale widzę, że szef zaczyna się denerwować. Czy mogę to robić skoro ustalone są 15 minutowe przerwy śniadaniowe i mieszczę się na ogół w tym czasie?

Podobną sprawą zajmował się Sąd Najwyższy w wyroku z 16.03.2017 r., I PK 124/16. Uznał on, że co najmniej 15 minutowe przerwy w pracy wliczane do czasu pracy oraz miejsce ich wykorzystania określa pracodawca w regulaminie pracy (art.104, 1041 i art.1042 § 1 k.p.) lub w inny ustalony sposób (art.1042 § 2 k.p.), w tym akceptowany przez pracodawcę lub uzgodniony z pracownikiem, który nie może dowolnie ani samowolnie decydować o miejscu wykorzystania krótkich przerw w pracy poza siedzibą pracodawcy lub poza innym wyznaczonym mu miejscem pozostawania do dyspozycji pracodawcy w czasie pracy (art.128 k.p.), do którego wlicza się przerwy w pracy, o których mowa w art.134 k.p. Każde wyjście z miejsca pracy w czasie pracy (art.128 k.p.), w tym w czasie przerw w pracy wliczanych do czasu pracy (art.134 k.p.), dokonane bez powiadomienia, zgody lub akceptacji pracodawcy, w tym bez odnotowania w tzw. służbowej książce wyjść z pracy, może być ocenione jako naruszające postanowienia regulaminu i porządku pracy oraz zachowanie uzasadniające zastosowanie negatywnych rygorów (sankcji) prawa pracy. Także korzystanie z innej przerwy niewliczanej do czasu pracy, w wymiarze nieprzekraczającym 60 minut, z przeznaczeniem na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych (art.141 k.p.) nie może odbyć się bez regulacji układowej, regulaminowej lub umownej, z której wynika czas, cel i miejsce wykorzystania przerw w pracy niezaliczanych do czasu pracy.

Osoba czynna w lokalu przedsiębiorstwa

Kilkukrotnie naprawiałem samochód w warsztacie, w którym obsługiwał mnie ten sam mężczyzna. Ostatnio ustaliłem z nim ile ma kosztować naprawa i ją wykonano, a ja odbierając auto zapłaciłem tyle ile ustaliliśmy i ile wynosiła faktura. Teraz zadzwonił do mnie właściciel warsztatu twierdząc, że mam jeszcze sporo dopłacić bo ten mężczyzna nie był uprawniony do ustalenia ceny tylko do odbioru auta. Jak do tego mam się ustosunkować?

 Zgodnie z art.97 k.c., osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa, przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości, za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa.

Cytowana regulacja ma na celu ochronę interesów osób dokonujących czynności prawnych z osobą obecną w lokalu przedsiębiorstwa, jednakże w doktrynie przyjmuje się, że konstrukcja zawarta w art..97 k.c. ma zastosowanie jedynie w przypadkach, gdy łącznie zostaną spełnione wszystkie przesłanki przewidziane w tym przepisie, a mianowicie czynności prawnej dokonuje osoba czynna w lokalu przedsiębiorstwa z osobą korzystającą z usług tego przedsiębiorstwa, lokal przedsiębiorstwa jest przeznaczony do obsługiwania publiczności, czynność prawna należy do kategorii czynności zazwyczaj dokonywanych z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa, a także istnieją wątpliwości co do umocowania osoby czynnej w lokalu do dokonania takiej czynności. Ta ostatnia okoliczność oznacza sytuację, w której brak jest jakichkolwiek lub jednoznacznych przesłanek, wskazujących na istnienie lub brak umocowania osoby, o której mowa w art.97 k.c. W doktrynie podnosi się, że wątpliwości te nie występują, przykładowo w sytuacji, widocznej w lokalu przedsiębiorstwa informacji o sposobie załatwiania określonych spraw, identyfikatorów noszonych przez określonych pracowników lub znanego klientowi podziału czynności między osobami prowadzącymi obsługę klientów w lokalu przedsiębiorstwa.

Umowa została zatem skutecznie zawarta i wykonana, a właściciel warsztatu może mieć pretensje do siebie kogo i na jakim stanowisku zatrudnia.