Wierzyciela można określić mianem „gospodarza” postępowania egzekucyjnego. To on decyduje o tym, czy i kiedy złożyć wniosek egzekucyjny, kiedy i czy go cofnąć, kiedy złożyć wniosek o zawieszenie lub umorzenie postępowania oraz o wielu innych czynnościach, które ma podjąć komornik.
Komornik sądowy podejmuje jedynie czynności, które zostały ujęte we wniosku wierzyciela. Nie jest on zobowiązany do prowadzenia z urzędu dochodzenia mającego na celu ustalenie składników majątku dłużnika lub miejsca jego zamieszkania (siedziby). Taki obowiązek został nałożony na komornika, jeśli prowadzi on egzekucję świadczeń alimentacyjnych, grzywien, kar pieniężnych, opłat sądowych oraz kosztów postępowania w sprawach cywilnych.
Kontrahent (wierzyciel) już na etapie podejmowania współpracy ze swym partnerem biznesowym powinien stworzyć stosowną bazę danych (a zwłaszcza o dłużniku). Niewątpliwie zgromadzenie danych o kontrahencie przyda się przy składaniu wniosku egzekucyjnego. Wierzyciel składając do komornika wniosek egzekucyjny powinien wskazać w szczególności następujące informacje o majątku dłużnika:
- numery rachunków bankowych dłużnika,
- ruchomości dłużnika, a także miejsce ich przechowywania,
- wierzytelności dłużnika oraz dane jego dłużników,
- pracodawcę dłużnika wraz z jego danymi, w przypadku kiedy składany jest wniosek o wszczęcie egzekucji z wynagrodzenia za pracę,
- czy dłużnik jest właścicielem, użytkownikiem wieczystym lub uprawnionym z jakiegokolwiek innego tytułu prawnego do nieruchomości; ponadto powinien precyzyjnie oznaczyć miejsce położenia nieruchomości oraz numer księgi wieczystej lub zbioru dokumentów, wyszczególnić, czy przedmiotem egzekucji ma być prawo własności albo użytkowania wieczystego całej nieruchomości, czy jej ułamkowej części,
- adres nieruchomości (lokalu) oraz adres spółdzielni mieszkaniowej, w której zasobach znajduje się nieruchomość (lokal), gdy przedmiotem egzekucji ma być spółdzielcze ograniczone prawo rzeczowe,
- inne uznane przez wierzyciela za istotne.
Jeśli komornik nie dokonał ustaleń w trybie art. 801 k.p.c. oraz wierzyciel nie wskazał składników majątku dłużnika, do których można było skierować egzekucję, wówczas zachodzi podstawa do umorzenia postępowania. Wierzyciel aby uniknąć umorzenia może wystąpić do sądu z wnioskiem o wyjawienie majątku dłużnika i jednocześnie złożyć wniosek do komornika o zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Wierzyciel również powinien pamiętać o tym, że w przypadku gdy nie podejmie w ciągu roku żadnej czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania oraz gdy nie zażąda podjęcia zawieszonego postępowania w trybie art. 823 k.p.c., to postępowanie egzekucyjne umarza się z mocy samego prawa.
Wierzyciel przy kierowaniu wszelkich wniosków do komornika nie może zapomnieć o tym, iż każda czynność egzekucyjna wiąże się z odpłatnością. Wierzyciel, który chce aby komornik dokonywał czynności egzekucyjnych obowiązany jest do uiszczenia stosownej zaliczki.
